Những sai làm mà nhà đầu tư mới thường gặp

Khi tôi còn nhỏ  cha tôi thường dạy tôi rằng “vạn sự khởi đầu nan”.Đúng vậy mỗi một công việc khi ta mới bắt đầu đều phải trải qua những khó khăn và mắc phải không ít sai lầm .Nhưng vấn đề là ta có nhìn ra sai lầm của mình và can đảm sửa chữa nó hay không.Tôi nghĩ với mỗi hành động chúng ta làm một cách thường xuyên sẽ trở thành một thói quen .Khi chúng ta làm thực hiện và duy trì một số thói quen tốt thì chúng sẽ mang lại cho ta những lợi ích tốt đẹp trong cuộc sống cũng như công việc và ngược lại nếu thực hành ,duy trì những thói quen xấu chúng sẽ hủy hoại công việc cũng như cuộc sống của chúng ta.Những người uống nhiều rượu biết nó có hại cho sức khỏe mà vẫn uống.Những con bạc biết không thể giàu lên từ cờ bạc nhưng vẫn lao vào .Những người lười biếng nhận thức được mình lười nhưng vẫn không chịu lao động ,học tập.Thói quen là một thứ khó bỏ dù ta có nhận thức được thói quen đó là không tốt nhưng dám sửa đổi nó là một điều không hề dễ dàng.Tôi đề cập đến điều này bởi trong đầu tư cũng vậy ta sẽ luôn mắc phải những sai lầm đôi khi ta nhận biết được nó nhưng lại không chịu sửa chữa ngay lập tức,khi những sai lầm này được lặp lại theo thời gian chúng sẽ  thành thói quen khó bỏ  .Chính những thói quen này sẽ hủy hoại sự nghiệp đầu tư cũng như cuộc sống của bạn .

“ Khi hành động để sửa chữa mỗi lần mắc sai lầm là bạn đang duy trì một thói quen tốt ,  nó là thứ vũ khí lợi hại giúp bạn làm chủ  cuộc sống cũng như hoạt động đầu tư của mình. “

NHỮNG SAI LẦM MÀ NHÀ ĐẦU TƯ MỚI THƯỜNG MẮC PHẢI

1.Tham gia thị trường với mục tiêu làm giàu nhanh chóng .Để có một sự nghiệp bền vững ta cần có đủ trải nghiệm và thời gian.Warren Buffet từng nói:”Dù bạn có tài năng hay nỗ lực đến đâu thì một số việc vẫn cần có thời gian.Bạn không thể sinh em bé trong vòng một tháng bằng cách làm chín người phụ nữ mang thai.”

2.Mua cổ phiếu của công ty nổi tiếng mà mình biết .Từ chính trải nghiệm của bản thân tôi nhận thấy chính tôi và hầu hết các nhà đầu tư mới mà tôi biết lúc mới bắt đầu thường chọn mua cổ phiếu của những công ty tên tuổi mà mình từng biết.Điều đó sẽ không giúp ích gì cho bạn vì công ty lớn không có nghĩa là nó đang làm ăn tốt và cổ phiếu của nó đang tăng trưởng tốt.Điều bạn cần là một sự đánh giá công bằng .Không nên mua những cổ phiếu mình yêu thích mà hãy mua những có phiếu tốt có khả năng sinh lời.

3.Nghe theo sự phân tích tư vấn của người khác,tham gia các hội nhóm về đầu tư trên mạng xã hội.Khi bạn chưa có nhiều am hiểu về thị trường cũng như công việc đầu tư ,việc có một người giỏi chỉ dẫn cho bạn là một điều may mắn.Nhưng điều đó rất khó xảy ra, hầu hết các báo cáo phân tích ,những lời khuyên nghe rất thuyết phục nhưng lại không hiệu quả.Vì những báo cáo phân tích đó chỉ là quan điểm của người viết , nó được trình bày một cách bài bản chuyên nghiệp nhưng chỉ mang tính chất dịch vụ ,những nhà đầu tư nghiệp dư hay sinh viên các ngành kinh tế mới ra trường cũng viết ra được.Những lời khuyên cũng vậy bạn hỏi bất cứ ai biết về thị trường chứng khoán họ đều dễ dàng cho bạn một lời khuyên nên mua cổ phiếu nào đó .Họ có thể đúng, có thể sai nhưng nếu bạn nghe theo thì người mất tiền là bạn.Có một sự thật là chỉ một số ít người kiếm được tiền trên thị trường chứng khoán và điều đó cũng tỉ lệ thuận với số lời khuyên đúng mà bạn nhận được.Tuy nhiên nếu bạn bỏ công sức ,tiền bạc và nhiều năm kinh nhiệm mới có được khả năng tìm ra được các cổ phiếu tiềm năng bạn có dễ dàng nói cho người khác không.Điều đó thật khó và cho dù bạn chỉ cho họ những cổ phiếu tiềm năng mà họ không biết chốt lời thì kết quả vẫn có thể là thua lỗ.Ngoài ra tôi thấy ở thời điểm hiện tại có rất nhiều hội nhóm được lập lên trên mạng xã hội nhằm bàn luận chia sẻ kiến thức về đầu tư. Nó có lợi ở chỗ là nó là nơi quy tụ những nhà đầu tư chứng khoán đôi khi giúp ta có thêm một số kiến thức mới .Nhưng tôi thấy mặt hại nhiều hơn vì là một nhà đầu tư chuyên nghiệp điều đầu tiên cần tránh là ý kiến của những đám đông và những tin tức  ,sự phân tích lời khuyên của người khác.Nó sẽ làm bạn bị cuốn theo ,làm tăng cái tôi của bạn lên và dần mất đi tư duy độc lập khi ra quyết định đầu tư.

4.Nghiện giao dịch.Giao dịch nhiều ,vòng quay vốn nhanh với lãi nhỏ cũng là một cách để lãi kép số tiền hiệu quả.Tuy nhiên không phải lúc nào cơ hội cũng xuất hiện ,việc mua bán liên tục đôi khi sẽ làm giảm hiệu quả đầu tư của bạn .Vì khi bạn ép mình giao dịch sẽ tạo tâm lí nóng vội ,bạn sẽ dính sai lầm như mua sớm ,bán sớm hoặc không còn sẵn tiền khi cơ hội thực sự xuất hiện.Ngoài ra về mặt tâm lí việc nghiện giao dịch có thể là do bạn luôn muốn tìm cảm giác kích thích hưng phấn mỗi khi vào lệnh và đang nghĩ phải mua bán liên tục mới kiếm được tiền điều đó dẫn đến mua vào bán ra sai quy tắc.Một số cách để cải thiện việc này đó là hạn chế số lần giao dịch lại ,tìm lí do để không mua hơn là tìm lí do mua vào,nâng cao kiến thức và khả năng phân tích để chọn lọc điểm mua và tiêu chí mua bán.

Một nhà đầu tư chuyên nghiệp luôn lựa chọn những cổ phiếu tiềm năng nhất có thể và mua bán đúng thời điểm.Họ sẵn sàng đứng ngoài nếu có những yếu tố không ủng hộ.

5.Cảm xúc lên xuống theo thị trường.Hầu hết các nhà đầu tư đều đã từng hoặc vẫn đang gặp vấn đề này.Chứng khoán là một thị trường mà các mã cổ phiếu dao động hàng ngày ,hàng giờ…Việc vui mừng khi chứng khoán tăng và lo sợ khi nó giảm là tâm lí rất bình thường .Tuy nhiên tôi coi đó là một sai lầm vì nó sẽ khiến tâm trạng của ta vô cùng căng thẳng mệt mỏi vì bị thay đổi thất thường.Đặc biệt điều này còn ảnh hưởng đến cả cuộc sống khiến bạn khó có được sự hạnh phúc và những giấc ngủ ngon.Vậy làm sao để khắc phục nó?

Thực sự để loại bỏ hoàn toàn cảm xúc khi thị trường lên xuống là một điều không thể vì nó là bản năng của con người tuy nhiên ta sẽ dần thích ứng và giảm dần những cảm xúc này khi đã có những hiểu biết về thị trường và luôn có những kế hoạch cho mọi tình huống.Đôi khi một chút lo lắng sẽ là động lực để ta hành động cẩn thận và nâng cao trình độ hơn.

6.Đầu tư không theo một phương pháp nào cả .Thị trường chứng khoán là một thị trường khá khắc nhiệt không ai có thể may mắn lâu dài .Một số người thất bại vì không có phương pháp đầu tư ,số còn lại thất bại vì dùng nhiều phương pháp khác nhau mà không thấu hiểu một phương pháp cụ thể nào.Để có lãi trên thị trường thì bạn phải làm mọi thứ trở lên rõ ràng ,sử dụng phương pháp nào ,ở thời điểm nào của thị trường và trong phương pháp đó phải biết rủi ro nằm ở đâu ,khi nào mua ,khi nào bán ,các tiêu chí mua bán là gì,khi nào nên đứng ngoài thị trường.

7.Đầu tư quá tập chung.Đầu tư quá tập chung giúp ta giàu nhanh nhưng xét về lâu dài thì nó mang rủi ro cực lớn .Vì khi đầu tư toàn bộ vốn của mình vào một hay hai mã cổ phiếu nào đó trong trường hợp xấu bạn sẽ làm sụt giảm tài khoản một cách nhanh chóng khi bạn không kịp cắt lỗ hoặc không biết cắt lỗ và đôi khi nếu công ty bạn mua gặp rắc rối lớn trong làm ăn hoặc pháp lí thì bạn sẽ không bán ra được vì không còn người đặt lệnh mua cổ phiếu đó nữa <trắng bên mua>.

8.Trung bình giá xuống.Đây là một phương pháp hay đối với  những nhà đầu tư giá trị dạn dày kinh nghiệm,họ dùng phương pháp này để thu gom cổ phiếu khi nó trở nên quá rẻ,phương pháp này áp dụng khi bạn biết định giá doanh nghiệp và có khả năng chờ đợi.Nhưng đối với nhà đầu tư chưa có kiến thức đúng bạn sẽ không biết đâu là công ty tốt và giá có thực sự rẻ không .Đôi khi cổ phiếu giảm nhưng giá vẫn đang cao chưa phải là giá trị hợp lí hoặc đó không hẳn là cổ phiếu đáng để mua vì nó đang có tương lai ảm đảm.

9.Không có kế hoạch trước giao dịch.Tôi nghĩ trong bất kì ngành nghề nào cũng cần lập kế hoạch trước khi bắt tay vào công việc.Một kế hoạch cụ thể giúp ta có một tâm lí tốt, hành động một cách nhanh chóng ,chuẩn xác ,tránh bất ngờ trước mọi tình huống xảy ra .Trong ngành đầy biến động như chứng khoán thì một kế hoạch càng cẩn thận chi tiết thì càng hạn chế được rủi ro và đem lại tâm lí tốt khi đầu tư.

10.Không biết đến và dùng phân tích kĩ thuật.Tôi thấy rất nhiều nhà đầu tư mới tự tìm hiểu về đầu tư không biết về phân tích kĩ thuật và tầm quan trọng của nó.Đây thực sự là một điều đáng tiếc ,vì phân tích kĩ thuật cho ta cái nhìn về diễn biến giá,lực cung cầu …Qua đó ta có thể dự đoán tương lai qua các dữ kiện quá khứ và tìm ra thời điểm mua bán.

11.Không tái đầu tư lãi.Như tôi đã nhắc đến ở phần lãi kép.Chỉ có tái đầu tư lãi mới tạo ra được lãi kép thứ mà giúp các nhà đầu tư tạo lên thành công.

12.Lo lắng về thuế và phí giao dịch.Ở thời điểm hiện tại nhờ công nghệ giúp ta có thể giao dịch trực tuyến vì thế phí giao dịch tương đối rẻ.Về thuế thì mỗi quốc gia có một quy định khác nhau.Tuy nhiên cả hai đều không phải những rào cản lớn vì cho dù có làm kinh doanh hay là nhân viên công ty ta đều phải đóng thuế.Mà việc đầu tư vào thị trường chứng khoán thực chất cũng là hoạt động kinh doanh dựa trên biến động giá của cổ phiếu.Vì thế hãy làm tốt việc đầu tư sao cho có lợi nhuận tốt khi đó các khoản thuế phí sẽ không đáng là bao so với số tiền bạn kiếm được.Ngoài ra việc đóng thuế cũng là trách nhiệm của công dân nhằm đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

13.Không nắm chắc cách đặt lệnh và không kiểm tra kĩ lệnh mua bán.Đặt lệnh mua bán tuy khá đơn giản nhưng chính vì sự đơn giản đó mà không nhiều người để ý tầm quan trọng của nó.Trong lúc thị trường biến động đột ngột hoặc cơ hội mua xuất hiện.Mà ta không đưa ra phương án đặt lệnh hợp lí thì có thể sẽ làm tuột mất cơ hội hoặc gây những tổn thất không đáng có.

14.Thích mua cổ phiếu mệnh giá rẻ.Khi mua cổ phiếu mệnh giá rẻ ta thường có thể sở hữu số lượng cổ phiếu nhiều hơn và luôn mong muốn nó sẽ dễ dàng tăng bằng lần trong tương lai.Tuy nhiên thực tế không hoàn toàn như vậy cổ phiếu mệnh giá rẻ là do sự phân tách cổ phiếu làm tăng lượng cổ phiếu hoặc do giá giảm sâu.Chúng ta cần chú trọng đến số tiền ta bỏ ra mua cổ phiếu và định giá của cổ phiếu chứ không phải mệnh giá.

15.Không cắt lỗ.Có một điều hiển nhiên rằng chúng ta không thể đúng trong tất cả các quyết định đầu tư của mình .Vì thế cắt lỗ chính là một phương pháp sửa chữa sai lầm giúp giảm bớt rủi ro .Ở mỗi phương pháp đầu tư ta có một mức dừng lỗ khác nhau .Đôi khi mức dừng lỗ cố định là 7-10% hoặc ở phương pháp khác là khi ta phát hiện nhận định của mình đã sai thì ta bán ra để không để thiệt hại hơn nữa.Tuy cũng có những nhà đầu tư giá trị mua gom dần khi cổ phiếu giảm sâu dựa trên biên an toàn và quản trị vốn cẩn trọng .Nhưng tôi thấy một sự thật hài hước là một số nhà đầu tư khác khi phát hiện mình mắc sai lầm thì lại càng mua nhiều hơn với mức giá thấp hơn như một cách giảm thiệt hại ,họ là những con người khá bảo thủ ,sự bảo thủ này khiến họ buộc phải rời thị trường sớm khi gặp thiệt hại quá lớn .

16.Không có nhật kí giao dịch.Là một người đầu tư kết hợp nắm giữ cổ phiếu cả ngắn và dài hạn vì thế tôi thực hiện giao dịch khá nhiều lần trong một năm.Lúc đầu tôi cũng không quan tâm đến việc ghi chép lại những thông tin về các giao dịch mình đã thực hiện.Nhưng khi học hỏi từ những nhà đầu tư chuyên nghiệp tôi nhận thấy rằng hầu hết họ đều có nhật kí giao dịch.Để trau rồi và năng cao khả năng đầu tư của mình tôi cũng thực hiện ghi chép lại những giao dịch của mình .Tôi nghĩ nó thực sự hữu ích .Nhật kí giao dịch giúp tôi đánh giá được hiệu quả đầu tư ,xem xét lại những lần giao dịch thành công ,thất bại .

17.Mua bán cổ phiếu theo tin tức.Tôi thấy những tin tức giúp ta chú ý đến ngành, nghề công ty mà nó đề cập đến .Đôi khi nó cũng cho ta một chút số liệu phục vụ việc phân tích .Nhưng tin  tức không phải là một trong những tiêu chí để ta chọn một cổ phiếu và cũng không nên vội bán ra khi nghe những tin tức xấu .Hãy đầu tư theo đúng phương pháp và những tiêu chí bạn đã định trước.

18.Không giành thời gian để nâng cao năng lực bản thân.<thu nhập của bạn phụ thuộc vào giá trị của bạn>.Đây là một điều tôi thật sự lưu tâm.Tôi đã từng thấy nhiều người than rằng làm mãi mà không được đề bạt tăng lương, thăng chức,kinh doanh buôn bán mãi mà không giàu ,đầu tư mãi mà không có lãi .Vậy vấn đề nằm ở đâu?Tôi nghĩ vấn đề nằm ở chỗ họ không cố gắng học hỏi và năng cao năng lực của bản thân vì thế mãi dậm chân tại chỗ .Khi năng suất và trình độ bạn không được nâng cao thì khó có thể được tăng lương và thăng chức.Khi trình độ quản lí và tư duy kinh doanh của bạn không đủ thì bạn khó có thể thành công được .Khi bạn không có phương pháp đầu tư ,kinh nhiệm, khả năng phân tích ,quản trị rủi ro…thì bạn không thể đầu tư có lãi được.

19.Sử dụng ứng dụng giải trí quá nhiều .Không nhiều người nhắc đến điều này trong đầu tư .Nhưng tôi nghĩ nó khá quan trọng đối với những nhà đầu tư ở thời đại công nghệ thông tin này .Có rất nhiều ứng dụng bao gồm mạng xã hội ,game,báo chí,mua sắm…Chúng được thiết kế hấp dẫn và nhiều tiện ích để chúng ta sử dụng và giành nhiều thời gian nhất có thể cho chúng .Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống ,sức khỏe tinh thần và thể chất,công việc và sự nghiệp của chúng ta .

20.Không biết cách chốt lời. .Khi học về cách chọn và mua cổ phiếu ta mới thực hiện phân nửa việc đầu tư.Việc bán ra và chốt lời cũng là một kiến thức bạn cần trang bị để tối đa hóa hiệu quả đầu tư .

21.Bị cuốn hút bởi các dịch vụ của công ty mô giới<phái sinh , đòn bẩy>.Những dịch vụ đầu tư càng hấp dẫn với khả năng sinh lợi cao và rủi ro cao đặc biệt nguy hiểm với những nhà đầu tư mới.

22.Mua cổ phiếu vì cổ tức.Thường các công ty rất ít chia cổ tức bằng tiền vì họ luôn muốn tái đầu tư lãi cho hoạt động sản xuất kinh doanh.Ngoài ra tiền cổ tức sẽ không đáng là bao so với những biến chuyển nhỏ của giá cổ phiếu .Khi chia cổ tức bằng tiền giá cổ phiếu cũng được điều chỉnh lại tương ứng để những người mua sau không bị thiệt .Vì thế việc mua cổ phiếu và chờ đợi cổ tức là không hiệu quả với nhà đầu tư nhỏ.

23.Mua cổ phiếu dựa vào P/E.Nhìn chung P/E chỉ hỗ trợ ta phân tích chứ chúng không đóng vai trò quyết định trong việc mua bán một cổ phiếu .Để ra quyết định mua bán ta phải áp dụng phương pháp đầu tư với đầy đủ các tiêu chí và kế hoạch cụ thể.

24.Đa dạng hóa quá mức.Để đảm bảo an toàn vốn và sinh lợi hiệu quả ta cần phân bổ vốn một cách hợp lí .Việc đa dạng hóa quá mức sẽ làm bạn giảm hiệu quả đầu tư và mất nhiều công sức hơn để quản lí danh mục đầu tư của mình.

25.Nhận biết được sai lầm nhưng vẫn không thay đổi.Như tôi đã đề cập trước đó khi thực hiện việc đầu tư sai lầm là điều bình thường .Tuy nhiên việc nhận biết và tránh lặp lại những sai lầm là cả một quá trình đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và thói quen của bạn.

Lê Minh Đức CEO Fukuri Capital